PODGLĄD ATOMU
     
 

Powstanie Chmielnickiego - I


Kalendarium

1648 – wybuch powstania kozackiego pod wodzą Bohdana Chmielnickiego
1632-1648 – lata panowania Władysława IV Wazy
1648-1668 – lata panowania Jana Kazimierza Wazy

Źródło 1. Mapa. Rzeczpospolita Obojga Narodów w pierwszej połowie XVII w., CARTE




Źródło 2. Ilja Riepin, Kozacy piszą list do sułtana tureckiego


[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Repin_Cossacks.jpg]

Źródło 3. Ivasiuk Mykola, Wjazd Bohdana Chmielnickiego do Kijowa


[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Pic_I_V_Ivasiuk_Mykola_Bohdan_Khmelnytskys_Entry_to_Kyiv.jpg]

Źródło 4. Pamiętnik naocznego świadka

Początek i przyczyna wojen Chmielnickiego od Lachów idzie tylko, by prawosławie prześladować i Kozaków uciskać; tedy tych, co nie chcieli, jako iż niezwyczajni byli, pańszczyzny odrabiać, na służbę zamkową wzięto, na posyłki ich i do obrządków koni starostowie w miastach trzymali [...]. Znów zasię inszych Kozakami rejestrowymi ustanowili, a nad nimi pułkownicy panowie szlachta od hetmana koronnego nasłani byli, którzy bynajmniej nie o wolności ich dbali, ale jak tylko mogli, uszczuplali, lekce je sobie ważąc; zapłatę, którą ustanowił Kozakom miłościwy król i Rzeczpospolita po złotych trzydzieści na rok też zabierali sobie z setnikami się dzieląc [...]. Znowu zasię chociażby i jakiego języka tatarskiego ujęli, to z językiem tatarskim, komu łaskaw pułkownik, żołnierza jakiegoś swojego wysyła do hetmana koronnego, a kozacką odwagę pomniejsza […]. Zasię Kozakom, którzy na ryby chadzali za Porohy [progi skalne w korycie Dniepru], na Kudaku [w twierdzy polskiej nad Dnieprem], dziesiątą rybę zabierali dla komisarza [...], aż do ubóstwa kozactwo doszło.


[w:] Marek Ferenc, Epoka nowożytna. Teksty źródłowe. Tematy lekcji i zagadnienia do historii w szkole średniej, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2001, s. 154–155.


Ćwiczenia


Na podstawie źródła 1.

1. Znajdź na mapie Ukrainę, Zaporoże, Dniepr, Sicz i Kudak. Odpowiedz, co znajdowało się w Siczy, a co w Kudaku? (skorzystaj z informacji dostępnych w Internecie)
2. Przypomnij, w jakich okolicznościach Ukraina została włączona do Korony. Jakie były skutki społeczne tej decyzji?


Na podstawie źródła 2.

1. Wyjaśnij, kim byli Kozacy (skorzystaj z informacji dostępnych w Internecie).
2. Odpowiedz, co można sądzić o obyczajach Kozaków na podstawie przedstawionego obrazu?


Na podstawie źródła 3.

1. Odpowiedz, kto wita wjeżdżającego do Kijowa Chmielnickiego?
2. Czy Chmielnicki nosił strój typowy dla polskiej szlachty? O czym to świadczy?


Na podstawie źródła 4.

1. Odpowiedz, w jaki sposób szlachta prześladowała Kozaków?
2. Czym zajmowali się Kozacy?
3. Dlaczego działalność Kozaków często powodowała zatargi Rzeczpospolitej z Turcją?
4. Kim byli Kozacy rejestrowi?
5. Dlaczego decyzja o zmniejszeniu rejestru mogła być dla Kozaków dotkliwa?
6. Wymień przyczyny wybuchu powstania, które dostrzega autor pamiętnika.

Praca domowa

Obejrzyj fragment filmu Ogniem i mieczem w reżyserii Jerzego Hoffmana.
Czego można dowiedzieć się z tego filmu o przyczynach wybuchu powstania kozackiego na Ukrainie?








































Tytuł: Powstanie Chmielnickiego - I
Opis skrócony: Porozmawiamy o konfliktach społecznych, religijnych i ekonomicznych, które występowały na Ukrainie. Spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, co było przyczyną wybuchu powstania i jaką rolę w tych wydarzeniach odegrał Bohdan Chmielnicki. Przeanalizujemy źródła pisane i ikonograficzne; jak zwykle będziemy pracowali z mapą.
Autor(rzy): Wanda Królikowska
Hasła treści Bohdan Chmielnicki, Ukraina, Kozacy, Władysław IV Waza, Jan Kazimierz Waza, Kresy Rzeczypospolitej, Rzeczpospolita Obojga Narodów
Uwagi metodyczne Proponuję, by zwrócić uwagę uczniów na korzenie konfliktów na Ukrainie oraz na ich złożoność. Warto zachęcić uczniów do zastanowienia się, czy istniały sposoby zapobieżenia powstaniu na Ukrainie. Można, stosując metodę burzy mózgów, zachęcić uczniów do ułożenia takich scenariuszy wydarzeń. W czasie zajęć, uczniowie mogą skorzystać z map zamieszczonych w powszechnie dostępnych atlasach, np. Rzeczpospolita w XVII w. Powstanie Chmielnickiego w Ilustrowanym atlasie historii Polski (Demart, Warszawa 2006, s. 128–129.) lub Rzeczpospolita w dobie upadku w Atlasie historycznym Polski (PPWK, Warszawa-Wrocław 1987, s. 26).Proponuję, by zwrócić uwagę uczniów na korzenie konfliktów na Ukrainie oraz na ich złożoność. Warto zachęcić uczniów do zastanowienia się, czy istniały sposoby zapobieżenia powstaniu na Ukrainie. Można, stosując metodę burzy mózgów, zachęcić uczniów do ułożenia takich scenariuszy wydarzeń. W czasie zajęć, uczniowie mogą skorzystać z map zamieszczonych w powszechnie dostępnych atlasach, np. Rzeczpospolita w XVII w. Powstanie Chmielnickiego w Ilustrowanym atlasie historii Polski (Demart, Warszawa 2006, s. 128–129.) lub Rzeczpospolita w dobie upadku w Atlasie historycznym Polski (PPWK, Warszawa-Wrocław 1987, s. 26).
Szacowany MINIMALNY czas na realizację treści atomu (w minutach) 45
Szacowany MAKSYMALNY czas na realizację treści atomu (w minutach) 60

 
Dodaj nowe atomy
Schowek

Twoje podręczniki
Liczba zapisanych zestawów:

0


Plan roczny:
Twoja liczba godzin w roku: ustaw
Liczba godzin w schowku:
Minimalny czas realizacji: 0,00
Maksymalny czas realizacji:0,00
Materiały udostępniane za pomocą Serwisu można wykorzystywać zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska,
z wyjątkiem materiałów, które zostały wyraźnie oznaczone jako nieobjęte postanowieniami tej licencji.
Strona współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego z projektu: „Opracowanie i pilotażowe wdrożenie innowacyjnych programów nauczania – zgodnych z polską podstawą programową kształcenia ogólnego – przeznaczonych dla uczniów – dzieci obywateli polskich za granicą”.
Deklaracja dostępnosci